Łaziska Górne, niewielkie miasto na Górnym Śląsku, skrywa w sobie niezwykłą atrakcję, która przyciąga zarówno miłośników industrialnego krajobrazu, jak i entuzjastów przyrody. Mowa o hałdzie „Skalny” – imponującym świadectwie górniczej przeszłości regionu, które przeszło fascynującą metamorfozę. Ta ogromna góra, stworzona ręką człowieka, stała się symbolem transformacji Śląska i jednocześnie ulubionym miejscem spacerów mieszkańców oraz turystów.

Historia hałdy „Skalny”

Hałda „Skalny” to efekt wieloletniej działalności kopalni „Bolesław Śmiały”. Przez 86 lat, od 1912 do 1998 roku, w tym miejscu składowano kamień odpadowy z wydobycia węgla. Z biegiem czasu hałda urosła do imponujących rozmiarów, stając się jedną z największych w Europie.

W szczytowym okresie „Skalny” zyskał przydomek „śląskiego Wezuwiusza”. Nie bez powodu – utleniające się związki siarki i żelaza powodowały częste pożary, a z hałdy unosiły się kłęby dymu i szkodliwych gazów. Łaziska Górne zyskały wtedy mało chlubne miano „wrót piekieł”.

Gaszenie i rekultywacja

Pod koniec XX wieku podjęto pierwsze próby ugaszenia płonącej hałdy. Przez kilka lat do jej wnętrza wtłaczano mieszaninę wody i popiołu, jednocześnie prowadząc prace rekultywacyjne na powierzchni. We wrześniu 2004 roku oficjalnie ogłoszono zakończenie „operacji gaśniczej”, co uczczono piknikiem i konferencją naukową na szczycie hałdy.

Hałda „Skalny” dzisiaj

Obecnie hałda „Skalny” to zupełnie inne miejsce niż jeszcze kilkanaście lat temu. Z dymiącego zwału odpadów przekształciła się w zieloną górę, która stała się domem dla wielu gatunków roślin i zwierząt. To fascynujący przykład tego, jak przyroda potrafi odzyskać nawet najbardziej zniszczone tereny.

Wymiary i położenie

Hałda „Skalny” imponuje swoimi rozmiarami: – Powierzchnia: 30 hektarów – Objętość: 10 milionów metrów sześciennych – Masa: 17 milionów ton – Wysokość: 389 metrów nad poziomem morza (wysokość względna 92 metry).

Zlokalizowana jest na terenie należącym do Kopalni Węgla Kamiennego „Bolesław Śmiały”, górując nad okolicą i stanowiąc charakterystyczny punkt orientacyjny dla całego miasta.

Atrakcje i widoki

Główną atrakcją hałdy „Skalny” jest bez wątpienia panorama, jaka rozpościera się z jej szczytu. W pogodne dni można stąd podziwiać rozległy widok na okoliczne miasta, w tym Tychy i Katowice. Widoczne są również charakterystyczne elementy śląskiego krajobrazu, takie jak Elektrownia Halemba czy Elektrownia Rybnik. Przy wyjątkowo dobrej widoczności na horyzoncie można dostrzec nawet pasmo Beskidu Śląskiego.

Hałda stała się również popularnym miejscem spacerów i sesji fotograficznych. Szczególnie atrakcyjnie prezentuje się o wschodzie i zachodzie słońca, gdy światło maluje niezwykłe barwy na jej zboczach i otaczającym krajobrazie.

Informacje dla odwiedzających: – Wstęp na hałdę jest formalnie zabroniony, jednak wielu mieszkańców i turystów ignoruje ten zakaz. – Najlepszy dojazd: kierować się na Łaziska Średnie, w okolice MAVI AREA Squash & Fitness. – Parking: można zostawić samochód przed budynkiem fitness lub przy pobliskiej kręgielni. – Trasa: z parkingu należy kierować się ścieżką w las, a następnie szutrową drogą prowadzącą na szczyt hałdy. – Czas wejścia: około 30-40 minut spokojnym tempem. – Zalecane wyposażenie: wygodne buty trekkingowe, woda, aparat fotograficzny.

Wydarzenia i inicjatywy

Mimo formalnego zakazu wstępu, hałda „Skalny” stała się miejscem różnorodnych wydarzeń. Gazeta Łaziska oraz Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji organizowały wspólne „zdobywanie” hałdy, a także ekstremalny bieg z przeszkodami „Skalnagedon”. Tyskie Muzeum Miejskie prowadziło tu spacery botaniczne, pokazując, jak przyroda radzi sobie w ekstremalnych warunkach.

Hałda stała się również plenerem filmowym. We wrześniu 2022 roku odbył się tu pokaz filmu „W nich cała nadzieja”, który był kręcony właśnie na zboczach „Skalnego”. Wydarzenie przyciągnęło tłumy widzów, potwierdzając rosnącą popularność tego miejsca.

Przyroda na hałdzie

Rekultywacja hałdy „Skalny” to fascynujący przykład sukcesji ekologicznej. Na jej zboczach pojawiły się różnorodne gatunki roślin, przystosowane do trudnych warunków. Można tu spotkać zarówno gatunki pionierskie, jak i bardziej wymagające rośliny, które stopniowo kolonizują teren.

Hałda stała się również schronieniem dla wielu gatunków zwierząt. Można tu spotkać różnorodne ptaki, drobne ssaki, a nawet większe zwierzęta, które znajdują tu spokój z dala od miejskiego zgiełku.

Znaczenie dla lokalnej społeczności

Hałda „Skalny” z symbolu przemysłowej przeszłości stała się ważnym elementem tożsamości Łazisk Górnych. Mieszkańcy są dumni z tej niezwykłej atrakcji, która przyciąga turystów i fotografów z całego regionu. Miejsce to stało się również inspiracją dla lokalnych artystów, pojawiając się w malarstwie, fotografii i literaturze.

Podsumowanie

Hałda „Skalny” w Łaziskach Górnych to niezwykłe miejsce, które łączy w sobie historię przemysłową Śląska z pięknem odradzającej się przyrody. Z symbolu degradacji środowiska stała się przykładem udanej rekultywacji i atrakcją turystyczną. Choć formalnie niedostępna dla zwiedzających, przyciąga miłośników niezwykłych krajobrazów i historii regionu. „Skalny” to nie tylko góra odpadów, ale żywy pomnik transformacji Śląska – od czarnej, węglowej przeszłości do zielonej, ekologicznej przyszłości.